Apostolos Doxiadis

Paraskevi Katimertzi – Ta Nea (in Greek)

«Καραγκιόζης από το Τέξας»
της Παρασκευής Κατημερτζή

Πίσω από τον μπερντέ  το φτωχό ξύλινο σπιτάκι στο Γουαϊόμινγκ του Τέξας μοιάζει τρομερά με την καλύβα του Καραγκιόζη  και το παιδάκι που χοροπηδάει και κουνάει το μακρύ χεράκι του, ο Τζάκσον – Πολ Πόλοκ μοιάζει πολύ με το φτωχό Κολλητήρι. Όμως, μιλά, αντιμιλά και τραγουδά εις άψογον αγγλικήν με τεξανική προφορά, στη διεθνή παρουσίαση που ετοίμασε ο Απόστολος Δοξιάδης – συγγραφέας και σκηνοθέτης του έργου για το Θέατρο Σκιών «Η τραγική ιστορία του Τζάκσον Πόλοκ, αφηρημένου εξπρεσιονιστή», που θα παιχθεί για τρεις μόνον ημέρες, την Τρίτη, την Τετάρτη και την Πέμπτη, στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη της οδού Αγαθοδαίμονος 37 (κάθετος Πειραιώς τηλ. 3608.278) με την υποστήριξη του Ιδρύματος Κωστοπούλου και επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Κατερίνας Κοσκινά.

Ο χώρος της γκαλερί, ανοιχτός σ’ όλες τις εκφράσεις της τέχνης, απέκτησε ήδη λυόμενες κερκίδες για να δεχθεί τους θεατές και μια μικρή ζωντανή ορχήστρα γεμίζει την παράσταση με ευφρόσυνη μουσική και τραγούδια  του Δημήτρη Παπαδημητρίου  που τυλίγουν το θέαμα με τεξανικά ανατολίτικα παραμυθένια ακούσματα, τονικά και ατονικά, όταν πρόκειται να περιγράψει μουσικά την επανάσταση που έφερε ο Τζάκσον Πόλοκ στον κόσμο της ζωγραφικής. Πίσω από τον μπερντέ, ένας νέος καραγκιοζοπαίχτης, ο Γιάννης Νταγιάκος, κινεί μαζί με τους συνεργάτες του δεκάδες φιγούρες  τη μαμά και τον μπαμπά του Τζάκσον Πόλοκ, τους δασκάλους, τη διάσημη γκαλερίστα Πέγκι Γκουγκενχάιμ, αλλά και τ’ άλλα στοιχεία του έργου: τον δράκο, τις μορφές των «αγγέλων», έργα παλιών μεγάλων μαέστρων της ζωγραφικής των Τζιότο, Φρα Αντζέλικο, Μιχαήλ Αγγέλου που μετεωρίζονται μπροστά στα έκπληκτα μάτια του μικρού Πόλοκ, ώσπου τον ακούμε να λέει: «Θέλω να γίνω ένας παλιός μεγάλος μαέστρος της ζωγραφικής».

Και πράγματι δεν λείπει το χιούμορ απ’ αυτό το καταπληκτικό ανακάτωμα, όπου ένας αφηγητής  ο ηθοποιός Αλέξανδρος Μυλωνάς  παίρνει κάθε τόσο τον λόγο, για να μας διηγηθεί και να τραγουδήσει την τραγική ιστορία του Τζάκσον Πόλοκ.

Ψυχανάλυση

Όταν φθάνει με το πινέλο του ζωγράφου στο χέρι κάποτε στη Νέα Υόρκη, συναντάται μ’ έναν ψυχαναλυτή και ψάχνοντας πάντα να γίνει ο εαυτός του εμβαθύνει στα σύμβολα του «τρελού»  Τσάρλι Τσάπλιν, του Πόθου, Μάρλεν Ντίτριχ κ.ο.κ.

Όμως η ενδοσκόπηση δεν αρκεί. Μία «καρακάξα» που περνά, του βουτάει το πινέλο από το χέρι και του δίνει ένα κλαδάκι. Αυτό ήταν. Ο Τζάκσον Πόλοκ απλώνει τα χρώματά του σε αφηρημένες συνθέσεις, στάζει και εκτοξεύει το χρώμα στον καμβά, αφήνει τον βαθύτερο εαυτό του να εκφρασθεί, σχηματίζοντας αφηρημένες υποκειμενικές εικόνες…

Έχει βρει τον εαυτό του. Άλλοι, τον κατηγορούν ότι ενσαρκώνει την παρακμή της τέχνης και της ζωής κι άλλοι τον υποστηρίζουν στη χειρονομιακή ζωγραφική που κάνει, την άσωτη ανήσυχη ζωή μέχρι που στο τέλος, ο γίγαντας της αμερικανικής ζωγραφικής πεθαίνει, μεθυσμένος σ’ ένα δυστύχημα.

Το αυτοκίνητο του καουμπόη της τέχνης, που έχει κατακτήσει τη Νέα Υόρκη, καρφώνεται σ’ ένα δένδρο με ορμή…

Το έργο, το οποίο θα κινηματογραφηθεί διπλά ως ντοκιμαντέρ και ως πλήρης παράσταση σε συνθήκες στούντιο, είναι στην πραγματικότητα το παράλληλο ενός μυθιστορήματος που γράφει ο Απόστολος Δοξιάδης στην αγγλική γλώσσα. «Είναι μια ματιά από την κλειδαρότρυπα στον κόσμο του βιβλίου, που εμείς δεν μπορούμε να δούμε κανονικά».

Όμως, τελικά, συνεχίζει ο κ. Δοξιάδης, ο μπερντές του Καραγκιόζη είναι ένα παράθυρο σ’ έναν κόσμο φανταστικό μεν, αλλά που καμιά φορά φωτίζει την πραγματικότητα ακόμα πιο αποκαλυπτικά κι από την πραγματικότητα την ίδια».
Πίσω από τον μπερντέ στέκει ένας Σκοτσέζος, ο Μάλκολμ Νάιτ, πρωταγωνιστική προσωπικότητα του κουκλοθέατρου  ερμηνευτής, σκηνοθέτης, μελετητής, συλλέκτης, που υποδύεται δώδεκα διαφορετικές φωνές, των χάρτινων ηρώων που κινούνται στο πανί.

Τι σας έφερε στην Αθήνα; ρωτάμε. «Η πρόκληση να ερμηνεύσω τόσες διαφορετικές φωνές και να συγχρονίσω την ενέργεια της φωνής μου, που πρέπει να περάσει μέσα από τον καραγκιοζοπαίχτη, στην κούκλα» θα πει. «Όλη αυτή η παράσταση είναι μια πρωτοποριακή σύνθεση πολλών διαφορετικών στοιχείων.

Για πρώτη φορά ανεβαίνει ένα έργο αφιερωμένο σ’ έναν μοντέρνο καλλιτέχνη και τη μοντέρνα τέχνη μέσα από μία παραδοσιακή αρχετυπική τέχνη, όπως το Θέατρο Σκιών, που χρησιμοποιήθηκε ανέκαθεν για να εξερευνήσει τα πιστεύω των ανθρώπων.

Η πρόκληση

«Το κουκλοθέατρο είναι ο πιο σύνθετος μικρόκοσμος όλων των τεχνών, μουσικής, υποκριτικής, κούκλας, σχεδιασμού, όπου απαιτείται τεράστια ικανότητα, τέτοια ώστε να καταλαβαίνει το έργο ακόμα κι ένας κουφός. Δεν είναι, όπως λανθασμένα πιστεύεται, μόνο για παιδιά».

Η πρόκληση για τον Απόστολο Δοξιάδη είναι πολλαπλή. Βρίσκεται, εκτός των άλλων, στη συγγραφή ενός βιβλίου όπου ένας καθηγητής, ο Άλφρεντ Χους, προβληματίζεται για τον ρόλο της τέχνης και καταλήγει παραδοσιακά ότι ρόλος του καλλιτέχνη είναι να αναφέρεται σε υπερφυσικές αξίες. Οπότε ο Πόλοκ βρίσκεται στον αντίποδα, στην αντίληψη ότι ο καλλιτέχνης διαλέγει μόνος τον δρόμο του. Βρίσκεται ακόμα στο παιχνίδι των αντιθέσεων. Να παρουσιασθεί η ζωή ενός μοντέρνου ζωγράφου σαν παραμύθι στο κατ’ εξοχήν παραδοσιακό Θέατρο Σκιών. Έτσι ήταν όμως και ο Πόλοκ, ο ήρωάς του  έμπλεκε το αρχέγονο με το εφήμερο. «Είναι», καταλήγει, ο Απόστολος Δοξιάδης, «η ιστορία ενός επαναστάτη, που θα μπορούσε να είναι ο Προμηθέας ή ο Ίκαρος, ή ο ήρωας του παραμυθιού, ο οποίος ξεφεύγει από τη μοίρα του και πηγαίνει να πολεμήσει τους δράκους. Και, βεβαίως, ρισκάρει.  Άναψε τη χαρά της ζωής ακόμα και σ’ ένα κλαδάκι. Ακόμα κι αυτό το άγγιγμα, πάνω στη σκηνή έχει μια σκιά».

28 Ιανουαρίου 1999: Παρασκευή Κατημερτζή – Τα Νέα

Comments are closed.